Over geloof en gevoel, mystiek, meditatie, trance … (IV – slot)

Hoe de vijand op listige wijze binnendringt laat ook dit laatste deel, dat over de invasie van de mystiek gaat, ons zien. De ontwikkelingen binnen de evangelische wereld zijn bijzonder zorgwekkend. Laten we terug keren tot de Bijbel, alleen de Bijbel! Laten we daarvoor bidden en alles wat ons verhindert – dus ook verkeerde leringen – wegdoen. “Alle Schrift is van God ingegeven en nuttig om te leren …”. Er staat niet “Alle gevoel …”. Sola Scriptura!!

Inhoudsopgave

1. Gericht op geloof en gehoorzaamheid, niet op gevoel en ervaring
2. Ervaringen zijn het gevolg van geloof en gehoorzaamheid
3. Een christen moet niet op zijn gevoel leven
4. Een christen beleeft van alles
5. Ik merk zo weinig van God
6. De valse weg van de mystiek
7. De voornaamste technieken die door mystici worden toegepast
8. De Reformatie bracht een grote opruiming
9. Hoogliedmystiek
10. Aanrakingstheologie als achtergrond van vele praiseliederen uit de opwekkingsbundel
11. De grote invasie van de mystiek in de evangelische beweging

Bijlage A. Kenmerken van de mystiek – een overzicht
Bijlage B. De Charismatische beweging
Bijlage C. Een getuigenis

11. De grote invasie van de mystiek in de evangelische beweging

De laatste tijd dringt het mystieke denken en beleven steeds meer de evangelische beweging binnen. Er is een grote openheid voor de Rooms-katholieke en oosters-orthodoxe mystiek. Zo verschijnen er steeds meer boeken van Rooms-katholieke mystici in evangelische boekhandels. Onder punt 101, is het binnendringen van de mystiek via liederen uit de opwekkingsbundel reeds besproken. De praisebijeenkomsten zijn kanalen waardoor de aanrakingstheologie en -spiritualiteit de gemeenten binnendringt.

Eerder is er al, onder punt 9, gewezen op het boek van Richard Foster “Het nieuwe leven” (Celebration of Discipline). Toen ik dit boek ongeveer acht jaar geleden kreeg heb ik het snel doorgelezen en daarna bij mijn stapel volledig pseudo-christelijke boeken gelegd. Zoals in alle boeken van mystici ontbreekt om te beginnen een duidelijke presentatie van het evangelie geheel. Voorts worden in het boek allerlei onbijbelse, gevaarlijke, mystieke technieken aangeprezen. Met grote achting wordt gesproken over het bekende boek met geestelijke oefeningen van Ignatius de Loyola. De Loyola is de oprichter van de beruchte Jezuïeten de stoottroepen van de contra-reformatie, die gepaard ging met het aanrichten van ongelofelijke moordpartijen onder de protestantse gelovigen. In de Berean Call van maart 2000 vertelt één van de redacteuren dat hij persoonlijk meerdere, nu bekeerde, vroegere Jezuïeten kent die zeggen, in hun tijd bij de Jezuïeten via de oefeningen uit dit boek vertellen occult gebonden en bezeten te zijn geraakt.

Foster vindt dat het geestelijk leven in de evangelische wereld lijdt aan oppervlakkigheid. Daarom prijst hij allerlei Rooms-katholieke mystici aan als voorbeelden van diep geestelijk leven. Niet meer zendelingen als Hudson Taylor of Corrie ten Boom worden als voorbeeld gesteld maar Johannes van het kruis, Ignatius de Loyola, madame Guyon, etc. U kunt zich wellicht mijn verbijstering voorstellen toen ik hoorde dat zowel op Evangelische Theologische Hogeschool in Veenendaal als op de Evangelische Hogeschool in Amersfoort bij het vak spiritualiteit (geestelijk leven) gedeelten van het boek van Foster werden gebruikt. Niet als voorbeeld van hoe het niet moet, maar om er wat van te leren. Ik heb de uitgedeelde stencils met eigen ogen gezien. Natuurlijk zal men, vanuit die instituten, waarschijnlijk zeggen dat men het boek met onderscheid moet lezen, men stelt zich vast op het standpunt dat men het niet met alles eens is. Echter men gebruikt wel een boek wat de pseudo-spiritualiteit van het Rooms-katholieke mysticisme propageert als tekstboek. Een boek dat helemaal doordrenkt is van het zuurdesem van de valse Rooms-katholieke mystiek.

Een ander voorbeeld van het binnendringen van de mystiek is het succes en de toenemende acceptatie van Taizé2. In Taizé wordt een valse vorm van spiritualiteit gebracht, iconen, gewaden, half duistere kerken, telkens herhaalde koortjes, rituelen, etcetera. En bij dit alles ontbreekt een duidelijk verkondiging van het evangelie, de oproep tot bekering, de rechtvaardiging door het geloof …

Toen ik 25 jaar geleden tot bekering kwam gingen de bekeerde jongelui naar de EO landdag en veel onbekeerde jongelui naar Taizé. Daar kwamen ze even onbekeerd van terug. Nu is de cirkel rond. Nu gaan ook de evangelische jongelui naar Taizé. In de Visie, het blad van de EO, stond nog niet lang geleden een groot artikel waarin Taizé, zonder enig woord van kritiek, werd aangeprezen. Het werd voorgesteld als behorend bij de evangelische beweging.

Zoals zo vaak bij allerlei valse leringen zijn het helaas ook dit keer weer christenen uit charismatische hoek die het meest vatbaar lijken voor mystieke leringen en gebruiken.

De invloed van de mystiek is ook te merken aan de gehele sfeer in de evangelische wereld. Men is ervaringsgericht, antileer, rationele en systematische bijbelstudie wordt verwaarloosd, men weigert om te toetsen, men verwerpt, misschien nog niet in theorie maar vaak wel in de praktijk, het Sola Scripturabeginsel. Er is de door de EO gepropageerde “Oecumene van het hart” waarbij men zelfs Katholieke bisschoppen en kardinalen, die een vals evangelie verkondigen, als medegelovigen erkent.

Als iemand echt bekeerd is, dan is er onderwerping aan het woord van God, aan de bijbel.

“Wij zijn uit God; wie God kent hoort naar ons, (dat wil zeggen naar de apostelen, naar wat zij geschreven hebben in het Nieuwe Testament), wie uit God niet is hoort naar ons niet.” (1 Johannes 4:6). De mystici onderwerpen zich niet aan het woord van God, ze gaan er bovenuit met al hun onbijbelse ervaringen en methoden, de kern van het ware evangelie ontbreekt in hun werken, ze leggen een andere nadruk dan de bijbel met hun gerichtheid op ervaringen.

Bijlage A. Kenmerken van de mystiek – een overzicht

• Ervaringsgericht en niet geloofsgericht.
  Verlossing door ervaren, door ervaringskennis (gnosis).
  Geloof wordt vervangen door ervaren, voelen of het wordt er mee gelijkgesteld.
• Het doel is vereniging, schouwen, extase.
• Niet gericht op God verheerlijken door Hem te vertrouwen, te belijden, te gehoorzamen.
  De verwachting van de wederkomst van Christus verdwijnt naar de achtergrond.
• De bijbel wordt genegeerd.
  Als de bijbel al wordt gelezen dan op een niet rationele wijze. Men vergeestelijkt. Er wordt niet naar de context gekeken. Geen grondige schriftstudie.
  Men scheidt het woord, de tekst van de bijbel, en de Geest. Men gaat direct naar God.
  Men leeft niet bij de tekst van de bijbel zoals de Geest ons die doet verstaan in zijn rationele betekenis. In plaats daarvan leeft men bij directe godswoorden, beelden, visioenen, etc. De bijbel wordt gezien als het woord van God voor toen. De geestesuitingen zijn dan het woord van God voor nu. Toetsen aan de bijbel wordt als ongeestelijk gezien, een teken van letterknechterij. De letter, in hun visie de tekst van de bijbel, doodt en de Geest, de directe godswoorden etc, maakt levend. In de tekst uit 2 Kor. 3:6,7 gaat het niet om de tegenstelling tussen de tekst van de bijbel en de werking van Gods Geest. Het gaat om de tegenstelling tussen het oude verbond en het nieuwe verbond. Onder het oude verbond had men wel de letter, het voorschrift van God, maar niet de kracht, de Geest, om de letter te houden. Men probeerde de letter van de wet te houden maar het liep uit op falen en veroordeling, dood. Onder het nieuwe verbond zijn er nog steeds de geschreven geboden van Jezus die we moeten houden maar nu is er ook de inwoning van de Geest die ons bij het uitvoeren van de geboden te hulp komt.
• Allerlei teksten worden er aan hun haren bijgesleept en volledig in strijd met gezonde regels voor bijbeluitleg mystiek geïnterpreteerd Zo ook de bovenstaande tekst over de letter die doodt en de geest die levend maakt.
• Men is antiverstand, (vaak verkapt) antibijbel en zeker ook antileer.
  De bijbel roept ons echter op om ons verstand te gebruiken. Volgens de bijbel is de leer wel degelijk zeer belangrijk
• Men dweept met het mysterie. Het onuitsprekelijke. Men stelt dat het echte goddelijke in feite niet met woorden te vangen is. Daarom betekenen de woorden van de bijbel ook niet veel.
• Ik-gerichtheid, gerichtheid op het eigen geestelijk leven. Althans wat men in de mystiek onder geestelijk leven verstaat, namelijk de eigen innerlijke bewegingen van de ziel. Mystiek is selfcentered.
• Men is naar binnengericht. Bezig met voortdurende introspectie, zelfontleding.
• De ervaringen worden beschreven en geschematiseerd, vooral die van de grote meesters van de (rooms-katholieke) mystiek.
• De beschreven ervaringen gaan vaak boven de Schrift uit.
  Het zijn bovenbijbelse, extrabijbelse ervaringen.
• Niet de bijbel maar de beschreven ervaringen van de erkende mystici functioneren in de praktijk als hoogste autoriteit, als de gids. Daar gaan de mensen naar streven, zich op richten, zichzelf aan meten.
• Er is een sterke neiging tot passiviteit, tot ontlediging. De eigen zielevermogens zoals het denken moeten worden stopgezet om ruimte te maken voor de werking van de Geest.
  Dit is volstrekt in strijd met het onderwijs van de bijbel. Volgens de bijbel moeten we niet stoppen met denken, we moeten hervormd worden in ons denken. We moeten rationeel blijven denken, maar wel in onderwerping aan de Schrift en in afhankelijkheid van de verlichting van de Heilige Geest, die voor ons de bijbel moet openen.
• Men richt zich op en men wendt zich tot de “Christus in ons.”
  Daar zoekt men Christus. In het eigen innerlijk. De bijbel zegt inderdaad dat Christus door de Heilige Geest in de gelovige woont. We moeten daar echter onze blik niet op richten. Als wij bidden dan bidden wij niet tot de Christus in ons maar tot de hemelse Vader of tot de Here Jezus die aan de rechterhand van de Vader in de hemel is.
• Men maakt geen scheiding tussen ziel en geest.
  Hebreeën 4:12. Men ziet uitingen van het zieleleven aan als geestelijk.
  Vandaar het gebruik van allerlei psychotechnieken, de manipulatie van het zieleleven.
• Namaak verbrokenheid. Door zelfopgelegde kwelling probeert men de greep van het lichaam met zijn begeerten op de ziel te verminderen.
• Occulte gebondenheid.
  Door passiviteit en allerlei technieken opent men zich voor demonische invloeden.

Bijlage B. De charismatische beweging

De charismatische beweging kent alle hierboven onder bijlage A. beschreven tendensen. Zo is, om maar wat te noemen, de charismatische beweging bij uitstek een voorbeeld van de antileer-, antibijbel-, antiverstand houding. De ervaring staat centraal, het gaat niet om de leer, ieder die zich christen noemt hoort erbij, ongeacht wat men gelooft, men weigert te toetsen.

Het is een gemengde beweging. Er zijn bijbelse elementen, maar wel vermengd met mystiek. Er werken twee geesten tegelijk in en door die beweging. Voor zover men het bijbelse evangelie erkent en leert werkt de Geest van God er. Maar door de onbijbelse gebruiken geeft men ook ruimte aan de boze geesten om met namaak ervaringen te komen. Het is gevaarlijk om geestelijke ervaringen te zoeken die Gods woord niet heeft beloofd en het is gevaarlijk om geestelijke ervaringen te zoeken met methoden die de bijbel niet kent.

De afwijkingen worden met het verstrijken van de tijd steeds ernstiger en meer openlijk. Denk aan de zogenaamde Toronto Blessing met het vallen in de geest, het heilige lachen (hysterisch schateren). Het is ook een feit dat juist via de aanhangers van de charismatische beweging de mystieke technieken de protestantse, evangelische wereld binnen worden gebracht.

Bijlage C. Een getuigenis

Voor me ligt de brochure “Mystiek voert (terug) naar Rome” geschreven door mw. M. Peters. Zij vertelt hoe zij is opgegroeid in een streng orthodox rooms-katholiek gezin en milieu, dat doordrenkt was met mystiek. Haar moeder kreeg visioenen. Toen zij het ware evangelie hoorde is ze bevrijd van de rooms-katholieke leer. Zij vertelt in de brochure ook nog hoe God haar enige tijd na haar bekering liet zien dat ze zich ook moest bekeren van de Rooms-katholieke mystiek. Hieronder volgen enkele citaten uit haar brochure.

“Na mijn bekering, (waarbij ik de Heer al mijn zonden had beleden en tevens om bevrijding had gevraagd), ontdekte ik dat ik ook mijn mystieke achtergrond nog naar het kruis moest brengen en afleggen, hetgeen ik meteen deed. Daarna had het mysticisme geen vat meer op mij.” (p. 2)

“Ik herken dit zo goed omdat ik in het begin van mijn geloofsleven ook zelf behept was met de hang naar mystiek; het verlangen naar ‘die eenheid met God’. Ook ik weet van het zalige gevoel, dat ‘t net lijkt alsof je in de hemel bent, dat je ‘opgaat in Hem’, of dat de ‘Here in je zeer dichte nabijheid vertoeft’; een gevoel van ‘onbeschrijfelijke liefde’, zoals C. t. Boom het noemde, een extatisch gevoel van versmelting met God. Het leek echter ook op de gevoelens die ik tijdens mijn vroegere yogalessen had beleefd. … Ik besefte dat ik op die momenten niet werkelijk God zocht, maar religieus genot … Toen zag ik pas in dat ik deze mystieke gevoelens zelf had opgeroepen d.m.v. bepaalde handelingen, onder andere door het in gedachten voorstellen van de Here Jezus, zoals een evangelische voorganger het ons aanraadde. Zo waren er nog meer manieren die dit onbeschrijfelijke gevoel van liefde tevoorschijn brachten; in feite een mystieke overgave, tevoorschijn getoverd door diverse trucs. En ik maar denken dat het van God kwam.” (p.5)

“Mystiek werkt verslavend: het verlangen naar nieuwe ervaringen met “de Christus in ons” wordt steeds sterker, zelfs zo dat al het andere er voor moet wijken.” (p. 6)

Arie Geelhoed

Geplaatst in: Christendom
© Frisse Wateren, FW