De Alpha-cursus en het Woord van God (8)

We gaan verder met deze toetsing van de Alpha-cursus. Het geeft ook een beetje een beeld van ‘hoe’ het er vandaag in de evangelische wereld uitziet. Dat is wel erg verontrustend. Het verdiend daarom zeker aanbeveling om ook ‘getrouw’ het evangelie te verkondigen in ‘overeenstemming met wat de Schrift’ ons daarover leert. Aanpassing aan wat dan ook in de wereld zal zeker afbreuk daaraan doen. Gelukkig is het altijd nog zo: “Dit is een getrouw woord, en alle aanneming waardig, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is, om de zondaren zalig te maken …” (1 Timotheüs 1:15). De wereld moet dus weten dat zij zondaars zijn, evenals wij vroeger, vóór onze bekering. We moeten niet denken dat dit een welkome prediking is. De mens van nature wil dit niet weten, maar … moet dit wel weten. De Bijbel zegt dat de zondaars zich allen overal moeten bekeren. En let wel: dit is een ‘bevel’ van God!!! (Handelingen 17:30). Dezelfde apostel, gedreven door de Heilige Geest, scheef ook: “Want ik had mij voorgenomen niets onder u te weten dan Jezus Christus, en Die gekruisigd”. Deze boodschap paste hij niet aan de heersende mening en cultuur aan. Ook was deze Paulus – een ‘fundamentalist’ van die tijd – niet zo’n power-man in zijn optreden en van ‘show’ of ‘gezelligheid’ in zijn prediking was al helemaal geen sprake. Nee, hij verkondigde het getuigenis van God ‘zonder toeters en bellen’. Het was direct en kant en klaar duidelijk. Dat is ook het kenmerk van het woord van God, dat de dingen bij haar naam noemt (1 Korinthe 2:2). Nu een greep uit de inhoud: “Wat waren ook al weer de kenmerken van bekering en geloof? Is er zonde-overtuiging? Schamen de mensen zich voor de zonde? Hebben ze de ernst van Gods wet gevoeld en de rechtvaardigheid van Gods veroordeling van ons begrepen? Heeft men enig besef van het feit dat God ons als zondaren aanspreekt, die gevaar lopen om eeuwig verdoemd te worden? Klemmen de mensen zich aan Christus en aan Hem alleen vast om behouden te worden, dat ware bewijs van vertrouwend geloof? We zoeken er tevergeefs naar tijdens het “weekendje weg”. Deze kenmerken zijn er gewoon niet” …

Een eerlijke, liefdevolle toetsing van de Alpha-cursus aan de Schriften

Een weekendje weg

Veel getuigenissen van mensen die de Alpha cursus gevolgd hebben, draaien om het “Heilige Geest-weekend”. In één van haar publicaties zegt Alpha:

“Het weekend is een cruciaal element van de cursus, wat de Heilige Geest wordt nu geïntroduceerd. Soms kan de leer hierover in één enkele dag behandeld worden, maar het weekend is een goede gelegenheid om vriendschappen aan te knopen en er eens even uit te zijn” (Aug. 1995).

Het is het beste als het van vrijdagavond tot zondagmiddag duurt. Er is dan tijd voor de drie studies over de Heilige Geest en ook nog voor een gesprek over “Hoe kan ik de rest van mijn leven zo goed mogelijk besteden?”

Wat gebeurt er in dit weekend? Wat wordt de mensen geleerd? En in hoeverre heeft het te maken met waarachtig berouw en reddend geloof?

De geest van Alpha

Ongetwijfeld is het onderwerp “Hoe kan ik vervuld worden met de Heilige Geest?” het belangrijkste van het hele weekend en misschien wel van de hele cursus. Aan het eind van deze les “gebeurt het”.

Op zich bevat deze les weinig verrassingen. Alles bij elkaar genomen is het een tamelijk standaard verdediging van de charismatische theologie en praktijk. Dit komt hier op neer, dat men leert dat wij, hoewel we als christenen de Heilige Geest hebben, toch niet ten volle effectief kunnen zijn, tenzij we met de Geest vervuld worden. Zodra iemand de Geest ontvangt is er een opvallende verandering in hem, die hem onderscheidt van degenen die die ervaring niet hebben gehad. Om dit bijbels te funderen neemt Alpha ons mee op een razendsnelle toer door de belangrijkste gebeurtenissen van Handelingen. Het wordt echter al heel gauw duidelijk dat de mensen voorbereid worden om allerlei verschijnselen en lichamelijke manifestaties te accepteren als bewijs dat de Heilige Geest aan het werk is en ze nu vervuld worden met Hem. Met de gebeurtenissen in Handelingen 2 als model wordt er tegen de cursisten gezegd:

“Soms, als mensen vervuld worden, beven ze als een blad in de wind. Anderen bemerken dat ze heel diep gaan ademen, alsof ze lichamelijk de Geest inademen” (Gumbel, pag. 156).

De tongen van vuur in Handelingen 2, vinden we terug in een bepaalde ervaring, volgens Alpha:

“Soms gaat de vervulling met de Geest gepaard met lichamelijke warmte en mensen ervaren het in hun handen of andere lichaamsdelen. Een persoon beschreef het als een gevoel dat zijn hele lichaam gloeide. Iemand anders zei dat ze “vloeibare warmte” ervoer. Weer iemand anders beschreef het als “branden in mijn armen, hoewel ik niet heet was” (Gumbel, pag. 156).

Tegen anderen is gezegd dat ze “de overweldigende liefde van God” gaan ervaren en dat ze dat op emotionele wijze tot uitdrukking moesten brengen. Hoe het ook zij, men maakt het de mensen gemakkelijk om emoties en bovennatuurlijke dingen te ervaren. Zij worden daadwerkelijk gewaarschuwd niet bang te zijn om hun gevoelens te uiten of zich op bijzondere wijze uit te drukken. In tongen spreken wordt ook aanbevolen als een uitlaatklep voor de emoties.

Alpha doet dan een appèl en probeert de mensen te overtuigen de gave die hun wordt aangeboden te nemen. Gumbel beschrijft zijn eigen aanvankelijke terughoudendheid wat betreft tongen, maar legt dan uit hoe hij enkele vrienden vroeg voor hem te bidden. Ze zeiden dat hij moest “samenwerken met de Geest van God”. Toen hij dat deed en zijn mond opende, begon hij in tongen te spreken. De boodschap is dus duidelijk. De cursisten moeten iets doen als ze deze gave of elke andere manifestatie van de Heilige Geest willen ontvangen. Zij moeten meewerken. Om ze hierbij te helpen krijgen ze een lijst met mogelijke belemmeringen, zodat de barrières om mee te werken weggenomen worden. Onder andere worden genoemd: twijfel, angst en tekortkomingen. Na dit aangekaart te hebben, geeft de cursus enkele richtlijnen om ze te overwinnen. We lezen bijvoorbeeld:

“3. Vraag God je te vervullen met Zijn Geest en je de tongentaal te geven. Blijf Hem zoeken totdat je die gave vindt. Blijf kloppen totdat de deur opengaat. Zoek God met je hele hart.

4. Open je mond en begin God te prijzen in elke willekeurige taal, behalve je eigen of een andere taal die je kent.

5. Geloof dat wat je ontvangt, van God komt. Laat je door niemand vertellen dat je het zelf bedacht hebt (dat zou wel heel onwaarschijnlijk zijn)”.

Het is een kwestie van een agressieve verkoopmethode. De mensen worden in een hoek gedreven en tenzij ze meewerken, missen ze wat de Heilige Geest wil doen! Er is praktisch geen ontkomen aan. Alpha verzekert ons dat “ieder een prijs kan krijgen”, door te garanderen dat wat we ook zeggen bij onze pogingen om in tongen te spreken, van God moet zijn en als iemand het tegenovergestelde zegt, heeft hij het simpel bij het verkeerde eind. Wat gebeurt er eigenlijk als de instructies opgevolgd zijn?

Wat de mensen zeggen

Volgens hun eigen zeggen is het weekendje weg een enorm succes. Uit de verslagen van cursisten blijkt dat dit onderdeel van de cursus hen gewoonlijk het meest bijblijft. De instructies werken kennelijk. Er gebeurt heel wat.

Ongetwijfeld zijn verreweg de belangrijkste dingen in de Heilige Geest-ervaring gevoelens en bovennatuurlijke verschijnselen. Hier zijn maar een paar van de vele voorbeelden die we hadden kunnen vermelden:

“Tijdens het weekend werd ik gezegend doordat ik de Heilige Geest ontving. Wat een ervaring volkomen vrede, een stroom van tranen en het gevoel dat ik een bijzonder iemand was, waar Jezus van hield”.

“Ik wilde niet naar het weekend gaan, maar ik ging toch. Maar nu kan ik mijzelf een christen noemen. Ik zou willen zeggen dat ik de Heilige Geest gevoeld heb. Ik voelde dat er van mij gehouden werd. Het was werkelijk een overweldigend gevoel van liefde”.

“Maar Nicky sprak over de gaven en tongen, en aan het eind van zijn toespraak vroeg hij de Heilige Geest te komen. Ik was totaal overweldigd. Ik kon mezelf niet meer beheersen en ik wilde dat ook niet. De tranen begonnen te stromen en er gebeurde van alles met me – het was een wonderlijke ervaring en iets wat ik echt nooit verwacht had”.

Emoties, tranen, het gevoel dat God van je houdt, deze dingen zijn het hoogtepunt van de Alpha-cursus.

Uiteraard zijn deze ervaringen niet beperkt tot het “weekendje weg”. De cursus is flexibel en vanaf het begin wordt men aangespoord om “open voor God” te zijn. Hier is een verslag van een Jeugd Alpha-cursusleider:

“We houden de studies over de Heilige Geest tijdens het weekend, hoewel een van de dingen die we ontdekt hebben, is dat er vanaf het begin zo’n honger is, dat we bidden of de Heilige Geest eerder wil komen. De jongelui zijn tegenwoordig zo ervaring gericht dat ze daar echt voor openstaan”.

De ervaringen komen dus soms al eerder en niet uitsluitend tijdens het weekend. Waar deze ervaringen voorkomen, spelen ze ongetwijfeld een belangrijke rol in het veronderstelde bevestigen van de realiteit van God. Van Jeugd Alpha tot het werk in de gevangenissen zijn dit soort verschijnselen en manifestaties van vitaal belang.

Maar is het wel echt?

Ondanks alle oprechtheid van de Alpha-cursisten die geloven dat ze werkelijk God ontmoet hebben, zitten we toch met een aantal vragen. Zijn deze ervaringen vergelijkbaar met wat wij al over het werk van de Heilige Geest geleerd hebben, namelijk het geven van waarachtig berouw en geloof? Als we naar de getuigenissen van de mensen kijken en naar de bijbelse betekenis van berouw en geloof, moet ons antwoord eerlijk gezegd “nee” luiden.

Wat waren ook al weer de kenmerken van bekering en geloof? Is er zondeovertuiging? Schamen de mensen zich voor de zonde? Hebben ze de ernst van Gods wet gevoeld en de rechtvaardigheid van Gods veroordeling van ons begrepen? Heeft men enig besef van het feit dat God ons als zondaren aanspreekt, die gevaar lopen om eeuwig verdoemd te worden? Klemmen de mensen zich aan Christus en aan Hem alleen vast om behouden te worden, dat ware bewijs van vertrouwend geloof? We zoeken er tevergeefs naar tijdens het “weekendje weg”. Deze kenmerken zijn er gewoon niet.

Het is bijvoorbeeld moeilijk de bekering van een ziel die op weg was naar de hel gelijk te stellen met de ervaringen die we hierboven gezien hebben of met vele andere die we hadden kunnen noemen. Voor velen is het gewoon een emotionele ervaring of lichamelijke sensatie, die geen enkele betekenis heeft. Er is geen overtuiging van zonde, geen besef van iemands geestelijke toestand, geen begrip van de heiligheid van God of van onze wanhopige nood om met Hem verzoend te worden.

We hebben al gezien dat de ervaring van bekering en geloof niet te vinden was in het evangelisatie-gedeelte van de cursus. Het “zondaarsgebed” had weinig resultaat. Alles wacht op het Heilige Geest-weekend, want dan gaat het gebeuren. Maar hoewel dit veel ervaringen oplevert, vult het het tekort niet aan en verschaft het niet de ontbrekende ingrediënten van berouw en geloof. Helaas moeten we vaststellen dat Alpha volkomen faalt als middel tot evangelisatie.

Fenomenaal succes?

Wat kunnen we dan zeggen over de ervaringen die mensen hebben als ze beven of huilen of gevoelens van hitte ervaren? Zijn die het werk van de Heilige Geest? Worden de mensen echt in contact gebracht met de persoon van de Heilige Geest, zoals hun beloofd wordt die het weekend meemaken?

De ervaringen die de mensen hebben zijn niet verwonderlijk, aangezien ze er al op voorbereid waren zulke dingen te verwachten. Dat is duidelijk. Het is ook duidelijk dat mensen vaak ontdekken dat er iets met hen gebeurt wat ze schijnbaar niet kunnen beheersen. Wat voor velen misschien niet zo duidelijk is, is dat iedereen deze ervaringen, die zeker niet het werk van de Heilige Geest zijn, kan krijgen door in een “Veranderde bewustzijnstoestand” te komen. Alle instructies die de cursisten krijgen zijn voorbereidingen om in een staat van bewustzijn te komen waar de normale denkprocessen worden gestopt en het denkvermogen, tenminste tot op zekere hoogte, uitgeschakeld wordt. Dit blijkt overduidelijk uit het ondericht over het spreken in tongen. We krijgen te horen dat we in iedere taal moeten gaan spreken, behalve in de talen die we kennen. Het is iets dat plaatsvindt buiten het bereik van ons verstand. Als we in zo’n toestand zijn, is het ongelofelijk wat er gebeuren kan en wat het menselijk lichaam kan voelen. Dit heeft echter helaas niets te maken met de Geest van God.

Denk eens even na over de dingen die de mensen overkomen. Behalve de tongen zijn er verscheidene emoties, “brandende” sensaties, tintelingen en andere manifestaties. Sinds de “Toronto-blessing” is de lijst van mogelijkheden nog aanzienlijk groter geworden, met onder andere dierengeluiden en “vallen in de Geest”. Alles kan en gebeurt ook.

De ruimte laat ons niet toe hier de ontoereikendheid van de charismatische theologie en de verdediging van de verschijnselen te onderzoeken. Anderen hebben dit uitvoerig gedaan (bijv. Masters and Whitcomb 1992; Wright 1996; MacArthur 1992; Glover et al 1997). Toch is het misschien een verrassing voor Alpha-supporters en aanhangers van “tekenen en wonderen” te horen, dat mensen van alle mogelijke godsdiensten en geloven deze verschijnselen ook kunnen krijgen. Een niet-christelijke “genezer” vertelt van zijn eigen ervaring:

“De patiënt voelt de genezing soms al voordat ik ben gaan staan en dat toont aan dat de kracht voortkomt uit iets buiten de genezer en alleen door hem heen komt. Ik ben dan al in de zogenaamde “Alpha toestand” en dat is een bijzondere toestand van rust. Dan kom ik uit mijn stoel en leg mijn handen zachtjes op de schouders van de patiënt, beweeg ze dan naar het hoofd en dan 1angzaam naar beneden langs de wervelkolom, die een verlenging is van de hersenen. Het genezingsproces verloopt heel rustig en zacht. Soms voelt de patiënt iets van wat ik voel – een tinteling of hitte of kou. Mijn handen trillen dan enigszins en de hitte of kou hebben meestal niets te maken met de temperatuur van mijn handen” (Edwardes 1994).

We moeten geen verband zien met de verwijzing naar de “Alpha toestand”, want die heeft niets te maken met de Alpha-cursus, maar de gevoelens en sensaties beslist wel. Dit zijn nu precies de verschijnselen waar Gumbel de deelnemers aan het weekend op voorbereidt.

Hier volgt een verslag van één van de patiënten van Edwardes:

“In de geneeskamer zei Phil tegen me dat ik alle gedachten weg moest doen en dus concentreerde ik mij op de vaas met rozen in de vensterbank vóór mij. Hij zette kalmerende klassieke muziek op, die ik erg mooi vond, dus het was gemakkelijk om te relaxen. Hij legde zijn handen eerst op mijn schouders, toen op mijn hoofd. Ik had een gevoel alsof alles van me afviel – pijn, spanning, alles – alles viel weg onder zijn handen. Er kwam ook een tinteling uit zijn handen. Ik herinner me dat ik me na afloop heel erg koud voelde. Zodra ik thuiskwam viel ik in een diepe slaap, twee uur lang” (Edwardes, pag. 60).

Gevoelens, tintelingen, die vinden we ook bij Alpha terug. Dezelfde ontspannen “veranderde staat van bewustzijn”, dezelfde resultaten, maar in het geval van Edwardes van een man die zondermeer de God van de bijbel loochent.

Een laatste voorbeeld van Edwardes’ genezingen:

“Ik ben altijd een gespannen, overbezorgde vrouw geweest en toen ik voor het eerst op die stoel zat, voelde ik mij nervenzer dan ooit. Toen zette Phil muziek aan en ik begon te ontspannen. Plotseling voelde ik wat ik alleen maar kon beschrijven als een rechthoek van warmte in mijn rug – en dat was voordat hij me aangeraakt had. Het was als een lichte elektrische schok. Ik schaamde me dat ik zomaar begon te huilen, maar ik kon er niets aan doen. Ik voelde alleen maar een overweldigend besef van vrede toen ik daar zat” (Edwardes. pag. 44).

De gelijkenis met het Heilige Geest-weekend is té opvallend om over het hoofd te zien. Mensen worden overweldigd door gevoelens, huilen zonder te weten waarom, tintelingen, elektrische schokken en sensaties, dat is precies wat er gebeurt op de Alpha-cursus.. Het enige verschil is dat Alpha deze dingen toeschrijft aan de Heilige Geest in plaats van aan een onpersoonlijke macht. Om het maar ronduit te zeggen: dit zijn geen echte geestelijke ervaringen. Ze worden tot stand gebracht door de mensen in een uiterst emotionele toestand te brengen, waar ze de controle over zichzelf verliezen.

Handboeken over zelf-hypnose hebben talloze soortgelijke voorbeelden. De niet-christelijke hypnotiseur Ronald Shone vertelt wat we kunnen verwachten als we in een toestand van “veranderd bewustzijn” komen, waar ons verstand uitgeschakeld wordt:

“Zodra u zich ontspant, of al daarvoor, kunt u een tintelend gevoel ervaren, met name in de benen en voeten … Deze reacties zijn volkomen normaal” (Shone).

Ergens anders zegt hij:

“… het kan zijn dat u een tintelend gevoel door bepaalde lichaamsdelen ervaart – bijna alsof je voelt dat er een uitwisseling van energie plaatsvindt”.

De Alpha-cursus is er alleen maar in geslaagd om de mensen vertrouwd te maken met hypnose op grote schaal. De ervaringen waar ze over spreken behoren voor het grootste deel tot het gebied van het vlees en zullen ons zeker niet dichter tot God brengen of kennis aangaande Hem geven. Ze zijn in sterke tegenspraak met de gemoedstoestand waarin God met zondaren handelt – namelijk als ze wakker geschud zijn. Dat was zeer zeker de ervaring van hen die naar Petrus’ toespraak op de Pinksterdag geluisterd hebben; ze werden “diep in hun hart getroffen” (Handelingen 2:37). Dat is wat anders dan overal tintelingen voelen.

Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dat we zulke verschijnselen in valse religies aantreffen. Met name Kundalini yoga kent dit soort verschijnselen. In een citaat van Grof, die over deze praktijken geschreven heeft, lezen we:

“… personen die bij dit proces betrokken zijn, vinden het moeilijk om hun gedrag te beheersen; tijdens krachtige vloedgolven van Kundalini energie uiten ze vaak verschillende onwillekeurige klanken en hun lichaam beweegt in vreemde en onverwachte patronen. Onder de meest algemene manifestaties zijn ongemotiveerd en onnatuurlijk lachen of huilen, spreken in tongen … en imitaties van allerlei dierlijke geluiden en bewegingen” (Grof in “Focus”, winter ‘94/95).

Gegeven het feit dat de verschijnselen van Alpha en de “Toronto zegen” identiek zijn aan New Age en valse religies, hoeft het ons niet te verbazen dat deze methoden en ervaringen volkomen ontbreken in de bijbel. Maakt Paulus er gebruik van in Athene? Of in Lystra? Of doet Petrus ze op de Pinksterdag? Nee. We lezen helemaal niets over zulke verschijnselen. Het Woord van God wordt gepredikt. De toehoorders worden diep in hun hart getroffen. Geen tintelingen, geen sensaties, geen lachen, geen vallen in de geest. De hele sfeer is anders. Alpha slaat de plank volkomen mis als ze deze verschijnselen als deel van de cursus aanprijst.

Maar Jezus heeft me toch lief?

Los van de verschijnselen zelf, beweren de mensen ook dat ze de liefde van God voelen. De ervaring die ze krijgen als een deel van het onderricht over de Heilige Geest, brengt vaak een ervaring van geliefd worden met zich mee, het gevoel dat je speciaal bent, zoals bleek uit de getuigenissen. Een vrouwelijke cursist beschrijft het als volgt:

“Ik zag dit ongelooflijk witte licht en mijn hele lichaam, van mijn hoofd tot mijn tenen, baadde in helder wit licht. Vloeibare liefde stroomde in mij en ik bleef maar zeggen: Ik heb Jezus ontmoet, ik heb Jezus ontmoet!” (Alpha News, Maart ‘98).

Het feit echter dat deze ervaringen komen in een bepaalde gemoedstoestand die we niet in de bijbel vinden, doet ons meteen op onze hoede zijn. Wat blijkt is dat de liefde, hoewel die gevoeld en voor echt gehouden wordt, geen werkelijke bijbelse context heeft. Het is niet gebaseerd op het feit dat er liefde betoond wordt aan verdorven zondaren die ten volle Gods toorn verdienen. Het wordt niet in verband gebracht met het werk van Christus om zondaren te verlossen. Ook is het niet het gevolg van de zekerheid die we nu hebben door in Christus te geloven. In plaats daarvan lijkt het een mysterieus werk van zekerheid te zijn dat plaatsvindt voordat er iets van bekering en geloof geweest is. De “liefde” komt vaak als een donderslag uit heldere hemel en meestal zonder enig verband met de noodzaak van vergeving of het besef dat we de komende toorn moeten ontvluchten. Het is veel vriendelijker en genoeglijker.
Het lijkt vaak meer op een Jezus die de zonde niet zo ernstig neemt en eenvoudig de persoon in kwestie wil laten zien dat hij geliefd is. Het is meer dat iemand ervan verzekerd wordt dat hij zonder enige voorwaarde aanvaard wordt, dan een indicatie van de enorme prijs die de Zoon van God betaald heeft om de verlossing van de zonde te bewerkstelligen. Soms gaat het gepaard met een gevoel dat we we “speciaal” zijn voor God in plaats van onder het oordeel te zijn. Men gelooft zelfs vaak dat Jezus ons hele leven al met ons geweest is, met het verlangen ons lief te hebben. Zo stond het ook in het getuigenis van Wimber, dat we al eerder genoemd hebben:

“Plotseling wist ik iets wat ik nooit eerder geweten had; ik had Gods gevoelens gekwetst. Hij hield van mij en in Zijn liefde voor mij had Hij Jezus gezonden. Maar ik had me van die liefde afgekeerd. Mijn hele leven had ik die gemeden”.

Paulus zegt in Athene dat God “de tijden der onwetendheid” van de zondaren voordat ze in Hem geloofden, voorbijgezien had. Het is niet zo, dat we alleen maar niet wisten hoeveel liefde God ons betoonde. Het punt was dat we volslagen onwetend waren met betrekking tot Zijn wegen en hoe Hem te aanbidden. Hij had geduld met ons, hoewel we Hem tartten door onze houding en gedrag. Maar Alpha begint bij ons en onze problemen in plaats van bij het heilige karakter van God en daarom hoeft het ons niet te verwonderen dat Gods liefde verlaagd wordt tot iets dat ons laat zien hoe speciaal we altijd voor Hem geweest zijn.

Terug naar het verleden

Velen die aan de Alpha-cursus beginnen, zijn ten einde raad. Er zijn een aantal aangrijpende verhalen over mislukte huwelijken, over alcohol en drugsverslaving, over ziekte en andere droevige situaties. Heel vaak bracht Alpha een “happy end” aan een ongetwijfeld verschrikkelijke tijd van trauma. Telkens weer zijn er uitvoerige beschrijvingen van mislukte huwelijken, gezinsproblemen, tevergeefse zoektochten naar de zin van het leven, moeilijkheden en problemen. De verhalen zijn reëel en aangrijpend. Ze laten zien hoe het leven is.

Zo zijn er ook openhartige verslagen van verkeerde keuzes die gemaakt zijn, van asociaal gedrag. Veel van de Alpha-cursisten hebben in hun leven fouten gemaakt in hun relatie, hun carrière of ze hebben veel lichamelijk lijden meegemaakt. Vaak is het tijdens het “weekendje weg” dat de dingen tot een hoogtepunt komen en dit de zaken op een rijtje komen.

Hoewel we sympathie moeten hebben met lijden en problemen, is toch het hele proces vaker “ik-gericht” dan “God-gericht”. De Jezus van Alpha komt eerder om onze pijn te verlichten dan om bekering te geven. Het is vaak therapie en genezing wat Hij brengt en niet zozeer een diep besef van overtuiging van zonde. Dit is opnieuw zorgelijk. Uiteindelijk is dit terug te voeren tot de benadering die we vanaf het begin van de cursus in Alpha zien. Het is een cursus die vanuit de mens werkt. Hij begint met onze voornamelijk existentiële problemen en hoe God ons kan helpen in de duistere, verwarde en verloren wereld die wij bewonen. Zeker, we leren ook dat Hij voor onze zonden gestorven is, maar we hebben al gezien dat de behandeling van de zonde oppervlakkig is. God is er in wezen om het leven beter voor ons te maken. En dit is precies wat Alpha bereikt: de ervaringen van de mensen laten een God zien die beschadigde en gekwetste mensen komt repareren in plaats van hen te laten zien dat ze “zondaren zijn in de hand van een toornig God”. Want ondanks alle medelijden dat de Heer ons toont en ondanks alle tederheid die Hij tentoonspreidt als Hij ons hervormt, zijn wij “van nature, evenzeer als de overigen, kinderen des toorns” (Efeze 2:3). In tegenstelling tot de gedachte dat we op onzichtbare wijze geliefd worden door een God die er altijd voor ons is, zijn we de voorwerpen van Gods mishagen.

“Wie in de Zoon gelooft, heeft eeuwig leven; doch wie aan de Zoon ongehoorzaam is, zal het leven niet zien, maar de toorn Gods blijft op hem” (Johannes 3:36).

Dit alternatief is veel moeilijker te aanvaarden dan wat Alpha ons biedt. Als de apostel Paulus terugkijkt op een leven van godsdienstigheid voor hij tot bekering kwam, kan hij weinig goeds daarvan zeggen. Hij schrijft:

“Voorzeker, ik acht zelfs alles schade, omdat de kennis van Christus Jezus, mijn Here, dat alles te boven gaat. Om Zijnentwil heb ik dit alles prijsgegeven en houd het voor vuilnis, opdat ik Christus moge winnen” (Filippi 3:8).

Dat is sterke taal. Hij is niet ingenomen met zichzelf of met zijn oude leven. Dat oude leven is als “vuilnis” voor hem. Hij had het in zijn onwetendheid gedaan (1 Timotheüs 1:13). Zijn ervaring van Gods liefde voor hem was niet die van een sentimentele God die er “voor hem” was, maar van een God die hem “ontferming bewees”.

Te veel ervaringen van de Alpha-cursisten, vooral tijdens het “weekendje weg”, hoewel niet alleen dan, hebben een God die ons van droefheid verlost in plaats van van de zonde. Maar de bijbel heeft iets anders te zeggen.

Leuke mensen

Deze indruk wordt nog versterkt als we luisteren naar enkele ervaringen van mensen die diep geraakt waren door de liefde die ze ondervonden van de mensen die ze op de cursus ontmoetten, zowel van cursusleiders en kringleiders als van de andere deelnemers, Een vrouw schrijft bijvoorbeeld:

“lk voelde me aanvankelijk een beetje huiverig, omdat ik wist dat er veel mensen zouden zijn die ik nooit eerder ontmoet had. Ik had me geen zorgen hoeven maken. Bij de deur werd ik begroet met een heel fijn welkom. Geen moment werd ik alleen gelaten of voelde ik me niet op mijn gemak … Nu weet ik waarom ik zoveel liefde van de mensen op de Alpha-cursus kreeg. Het was de liefde van de Heer, die door hen heen “werkte”.

Uiteraard moeten Gods kinderen liefdevol anderen verwelkomen. Dit hoort een kenmerk van hun gedrag te zijn. Christenen horen “de leer van God, onze Heiland, in alles tot sieraad te strekken” (Titus 2:10). Mensen kunnen inderdaad de leer van God tot sieraad strekken. Maar ze zijn geen vervanging daarvoor. Bij Alpha is er een gevaar dat je bekeerd wordt tot een liefdevolle groep mensen in plaats van tot God zelf, vanwege de nadruk op kleine groepjes, “sharing”, gezelligheid, sympathie en begrip. We gaan misschien in een wereld van ellende en duisternis kritiekloos en gedachteloos de God van een groep mensen, die we zijn gaan waarderen en die echte belangstelling en zorg voor ons getoond hebben, aanvaarden als onze God. Hier volgt nog een voorbeeld. Een vrouw die de cursus volgde, vertelt haar ervaring:

“De vraag waarop ik een antwoord wilde hebben, was: “Waarom was iedereen in die kerk zo aardig tegen mij?” Ze kenden me niet, dus wat voor reden zou er kunnen zijn om mij zoveel aandacht en medeleven te geven? … Elke week weer was ik opgetogen over het enthousiasme, de kundigheid en opgewektheid van degenen die kookten en hielpen. Naarmate de cursus verstreek, dacht ik: “Ongelofelijk! Wat het ook is dat deze mensen hebben, ik wil dat ook hebben”.

Uiteraard zal niemand willen beweren dat christenen in hun evangelisatie onvriendelijk of vijandig moeten zijn, maar Alpha’s warme hartelijkheid en gemakkelijke open sfeer lopen het gevaar dat die sfeer een vervanging wordt voor het evangelie zelf. Men gelooft iets omdat een groep lieve en gulle mensen dat toevallig ook gelooft. Als ze toevallig in iets totaal anders geloofden, zou die “God” waarschijnlijk even acceptabel zijn. De boodschap zelf moet tot bekering leiden in plaats van de liefde van de cursisten.

De tijd dat je bij elkaar bent, met name tijdens het “weekendje weg”, smeedt hechte vriendschappen, maar brengt ook emotionele druk met zich mee om jezelf te geven aan iets wat je niet volkomen begrijpt. De redenen hebben niet zozeer te maken met de persoon van Christus als wel met het verlangen om bij de groep te horen. Sommige kerkelijke leiders spreken van de “verslaving” die sommige mensen hebben ten aanzien van de Alpha-cursus, vanwege de relaties die ontstaan, zowel onder de leiders als onder de deelnemers. Eén van hen zegt:

“Veel mensen waren zo gegrepen van onze eerste Alpha-cursus dat ze ontwennings-verschijnselen kregen toen het eind van de cursus in zicht kwam”.

Dit is duidelijk wat overdreven uitgedrukt, maar de noodzaak om echt geloof en bekering los te maken van een verlangen om je aan te passen aan het geloof van een fijne groep mensen, is heel reëel. Het zou niet zo’n groot probleem zijn als de juiste middelen er waren om zulke valse bekeringen te ontmaskeren of als er een juiste training van de leiders was, zodat zij het vast konden stellen als er geen echt berouw en geloof waren, maar zoals wij al gezien hebben, zijn deze niet aanwezig.

Levensveranderend?

Velen die de Alpha-cursus gevolgd hebben, geven te kennen dat ze nu betere mensen zijn dan toen ze aan de cursus begonnen. Tevoren dreigende scheidingen werden voorkomen door het bijwonen van de Alpha-cursus. Sommigen kunnen nu beter omgaan met hun handicaps. Een vrouw vertelt over haar man die de Alpha-cursus volgde:

“Opeens werd de persoonlijkheid van mijn man veranderd – de hardheid en agressie schenen er niet meer te zijn en hij leek kalmer. Ik zei tegen mezelf dat het te mooi was om waar te zijn”.

Huwelijken zijn verrijkt, gezinnen verzoend, en er zijn ook meldingen van genezingen. Hier volgt het voorbeeld van een man wiens gedrag zeker veranderd is. Nadat hij naar een toespraak had geluisterd, wist hij dat er dingen verkeerd waren in zijn leven.

“Aan het eind van de toespraak werd de Heilige Geest gevraagd binnen te komen en ik ervoer een intense warmtegloed. Toen ik me wilde bekeren, zag ik beelden over de dingen die in mijn leven verkeerd waren en die ik in orde moest maken voordat ik ten volle een christen kon worden en het evangelie aanvaarden. En ik bekeerde me van dat alles. Ik voelde dat alles wat ik ooit in het verleden gedaan had, vergeven was – al mijn lasten vielen van mij af. Ik voelde me gebroken en ik ging zitten en huilde. Ik zei het gebed dat Nicky voorzei woord voor woord na. Ik dankte God voor Zijn Zoon Jezus Christus; ik bekeerde me van alles in het verleden; ik vroeg vergeving en nodigde Jezus Christus uit in mijn leven te komen. Tenslotte wist ik dat ik een christen was … Ik kwam zondagsavonds weer thuis en begon alles weg te gooien dat me op de een of andere manier verbond met de Tarot-kaarten … Ik heb in feite alles in mijn leven op orde gebracht en ik ben er veel gelukkiger door. De Heer heeft nu alles in mijn leven te zeggen”.

Er is ook geen reden om sceptisch te zijn en te beweren dat zo’n verandering niet blijvend is. Toch is het verontrustend dat deze bekering tot stand kwam na één van de “Heilige Geest”-ervaringen. We hebben al aangetoond dat deze niet van God komen. De mensen hebben geen veilige grond onder de voeten om geestelijke gevolgtrekkingen te maken over hun aanvaarding door God, als ze door dit soort manifestaties en verschijnselen beïnvloed zijn. Soms zeggen ze, als ze zich in een veranderde bewustzijnstoestand bevinden, dat ze gewoon “weten” dat ze vergeven zijn. Maar op grond waarvan weten ze dat? Een serie visioenen? Een woord van profetie of aanmoediging waarvan ze geloven dat die van God komt? Ervaringen van vergeving, ontstaan in een geestesgesteldheid die niet op de Schrift gebaseerd is, hebben geen plaats in de door God aangewezen middelen voor ons behoud. Geloof komt niet door een visioen te hebben, of een ervaring die ons verzekert dat we vergeving hebben ontvangen. Het komt door het horen van het gepredikte Woord van God (Romeinen 10:14). Dat is Gods methode. We vinden geen andere manier in de bijbel. De methode van Alpha is absoluut onbijbels.

We moeten niet vergeten dat het niet het exclusieve voorbehoud van het christelijk geloof is om mensenlevens ten goede te kunnen veranderen. Alle godsdiensten hebben hun getuigenissen van mensen die ten goede veranderd zijn als gevolg van hun ontmoeting met hun speciale geloof. New Age praktijken kunnen ook gedragspatronen in mensen veranderen. Ook hypnotherapie en zelfhypnose hebben hun succesverhalen.

Het was voor de Puriteinen duidelijk dat er wezenlijke veranderingen in levensstijl en gedrag van een persoon konden zijn, zonder dat er beslist een waarachtige bekering aan voorafgegaan was. Ze onderscheidden deze dingen heel zorgvuldig. Thomas Watson noemde het bestaan van zulke mogelijkheden. Hij schreef over de valse bekeringen het volgende:

“Het is mogelijk dat men breekt met een zonde uit verstandelijke overwegingen, en niet zozeer door de macht van de genade. Iemand ziet in dat zo’n zonde, hoewel die hem plezier geeft, toch niet in zijn belang is. Het zal zijn geloofwaardigheid verminderen, zijn gezondheid in gevaar brengen, zijn stand schaden. Daarom, uit voorzichtigheid en beleid, wijst hij die zonde af. Waarachtig opgeven van de zonde vinden we als de zondige daden ophouden door de inwerking van een genadeprincipe, zoals de lucht niet langer donker is als het licht er in schijnt”.

Morele hervorming is niet genoeg als het niet gegrond is op een waarachtig werk van de Heilige Geest, een “inwerking van genade”. Vaughan schreef het volgende over het onderscheid tussen echte en valse of natuurlijke overtuiging van zonde:

“De natuurlijke overtuiging is nagenoeg volledig beperkt tot uiterlijke daden, en met name die daden waar men bang voor geworden is vanwege hun kwalijke gevolgen voor dit leven. Het heeft niets te maken met de grote bron van de zonde, het onheilige hart en de innerlijke zondigheid die daarvan het gevolg is”.

Natuurlijk zijn er voorbeelden van mensen die met hun slechte gewoonten breken en betere mensen worden. Sommigen noemen de zonden en de gebroken relaties die ze op pijnlijke wijze rechtgezet hebben. Maar er is weinig bewijs dat de mensen beseffen dat ze zondaren voor God zijn en Zijn wet overtreden hebben, een punt dat we al vele malen aangestipt hebben. Het is niet voldoende om te stoppen met het doen van bepaalde verkeerde dingen en zelfs niet om ze recht te zetten. Berouw komt door het besef dat we hulpeloze zondaren zijn, die de toorn van God verdienen. Als cursisten uitroepen: “Wat moet ik doen om behouden te worden?” is er geen duidelijk antwoord van Alpha.

We willen nu dit hoofdstuk afsluiten. We hebben gezien wat een belangrijke rol ervaringen spelen om mensen te doen concluderen dat God echt is. Het “weekendje weg” neemt hierbij een sleutelpositie in, hoewel de cursus ruimte laat voor zulke ervaringen tijdens de hele cursus. We vrezen dat veel van deze ervaringen niet echt zijn, maar tot stand komen door “een veranderde bewustzijnstoestand”.

We kunnen in feite nog verder gaan. Het evangelisatie-element boekt geen resultaat als er niets gebeurt. Het is niet de Heilige Geest met wie de mensen tijdens het “weekendje weg” in aanraking gebracht worden. Nadat ze Christus niet hebben ontmoet in hun mechanisch bidden van een gebed, missen ze Hem opnieuw tijdens het weekend. De liefde van God wordt niet verstaan in zijn bijbelse context, maar wordt vaak vervangen door de onvoorwaardelijke liefde van een God die “er altijd is voor mij”. Bekering is meer een kwestie van een nieuwe zin van het leven, vinden dan een vlucht tot Christus om zich te laten “behouden uit dit verkeerde geslacht” (Handelingen 2:40).

Samenvattend willen we opmerken dat er talloze problemen ontstaan door het feit dat Alpha geen bijbels beeld van God of van de mens geeft. Alpha is er niet in geslaagd een zinvol evangelie aan te bieden, maar heeft gewoonweg een liefdevolle God verkondigd, in wie we moeten geloven zonder een behoorlijke uitleg van hoe Hij is of wat Hij van de mens verlangt. Dit wordt bevestigd door de getuigenissen van mensen die de cursus volgen. Het succes dat Alpha claimt als een geweldig evangelisatiemiddel blijkt uiteindelijk hol te zijn.

Wordt D.V. vervolgd.

Chris Hand

Geplaatst in: Christendom, Gemeente
© Frisse Wateren, FW