Bijbelgedeelte: Daniël 4 vers 20-27

 

Daniël 4 vers 20-22:
20. De boom die u gezien hebt – hij was groot en sterk geworden, zijn hoogte reikte tot aan de hemel en hij was te zien over heel de aarde,
21. zijn loof was prachtig en zijn vruchten talrijk, er zat voedsel aan voor allen, de dieren van het veld verbleven eronder en de vogels in de lucht nestelden in zijn takken –
22. dat bent u, o koning, u die groot en sterk bent geworden. Want uw grootheid is zo toegenomen dat zij reikt tot de hemel, en uw heerschappij reikt tot het einde van de aarde.

Een boom groeit op de aarde en een boom is groot, en figuurlijk staat een boom voor grootheid en macht en kracht op de aarde, niet uit de hemel maar in de schepping. Een boom haalt zijn kracht ook niet uit de hemel, maar uit de aarde. Hier in de uitleg is de boom direct gerelateerd aan Nebukadnezar persoonlijk, niet aan menigten van mensen en volken, en anders dan in de droom van Nebukadnezar in Daniël 2, waar de grootsheid en pracht van het beeld gerelateerd is aan zijn koninkrijk. En dus treft het oordeel hier ook de koning persoonlijk en blijft zijn koninkrijk bestaan. In Ezechiël 31 vers 10+18 wordt een vergelijkbaar beeld van een boom en zijn grootsheid in verband gebracht met de farao van Egypte. En wat deze twee beelden gemeen hebben is de verheffing van het hart van de mens. In Mattheüs 13 vers 32 wordt het beeld van een grote boom ook gebruikt om het kwaadaardige systeem aan te duiden, dat het belijdende christendom is geworden binnen het koninkrijk van de hemel. Het systeem van religieus christendom is een systeem van uiterlijke grootsheid – afgescheiden van God – geworden.

In de Heilige Schrift symboliseert de boom een groot regeringssysteem op aarde. Dus als Nebukadnezar hier met een boom wordt vergeleken, dan is dat heel legitiem, want God had hem tot een heersende macht op aarde gemaakt. In Daniël 2 vers 38 had God het gedierte van het veld en de vogels van de lucht al in de hand van Nebukadnezar gegeven, zodat de vogels van de lucht in de takken van de boom niet noodzakelijkerwijs als onrein moeten worden beschouwd, zoals vaak het geval is met bomen. Nebukadnezar had niet alleen macht over alle schepselen onder zijn hand, zelfs de dieren vonden bescherming, voedsel en onderdak in dit systeem. Het is dus heel eenvoudig een beschrijving van de grootsheid en majesteit van deze koning, waar zelfs alle dieren gedijen onder zijn bescherming en alle gemakken van het leven vinden. Maar als er staat, dat de boom tot aan de hemel groeide, duidt dit waarschijnlijk al op de arrogantie van Nebukadnezar.

Als Nebukadnezar dan een beest wordt, worden alle dieren gevraagd om deze boom te verlaten (vs. 14). Het is diep ontroerend, dat deze vernedering van Nebukadnezar zich in zekere zin ook uitstrekte tot de schepping.

Er is echter nog een verschil met de allesomvattende macht van de Heer Jezus, Die Hij als Zoon des mensen op deze aarde zal uitoefenen: Nebukadnezar was nooit toegerust met macht over de vissen van de zee; van de Heer Jezus wordt gezegd, dat de dieren van het veld, de vogels in de lucht en de vissen in de zee onder Zijn voeten zijn geplaatst (Ps. 8:7-9). Alleen de Heer Jezus heeft deze heerlijkheid als erfgenaam van alle dingen.

Daniël 4 vers 23-26:
23. Dat nu de koning een wachter, namelijk een heilige, heeft zien neerdalen uit de hemel, die zei: Houw deze boom om, vernietig hem, maar laat de stam met zijn wortels in de aarde, en wel in een ijzeren en bronzen band, in het jonge gras van het veld; laat hem bevochtigd worden door de dauw van de hemel en laat zijn deel met de dieren van het veld zijn, totdat er zeven tijden over hem voorbij zijn gegaan –
24. dit is de uitleg ervan, o koning, en het is een besluit van de Allerhoogste dat mijn heer de koning overkomt:
25. Men zal u namelijk uit de mensenwereld verstoten, en u zult uw verblijf hebben bij de dieren van het veld. Men zal u gras te eten geven, zoals aan runderen, en u zult bevochtigd worden door de dauw van de hemel. Zeven tijden zullen over u voorbijgaan, totdat u erkent dat de Allerhoogste Heerser is over het koningschap van de mensen en dat geeft aan wie Hij wil.
26. Dat er ook gezegd is dat men de stam met de wortels van de boom moest laten staan – uw koningschap zal bestendig zijn nadat u erkend zult hebben dat de God van de hemel de Heerser is.

In de beschrijving van de wachter zien we, dat God ook in de tijd van de volken waakt over hoe de heersers hun gegeven macht uitoefenen en hoe Hij op Zijn tijd ingrijpt. En de beschrijving van de heilige herinnert ons eraan, dat Hij Zijn standaard van heiligheid toepast op deze mensen. God had toegekeken en was Zelf uit de hemel neergedaald. Deze zelfverheffing van Nebukadnezar is iets enorm boosaardigs in de ogen van God, en als bewaker van Zijn eigen heiligheid en eer moest Hij reageren met een oordeel. Het is een dubbel oordeel, dat Daniël vanuit de droom aankondigt:

• “Houw deze boom om”: Aan de ene kant zou zijn heerschappij hem voor een tijd ontnomen worden.
• “… vernietig hem”: Aan de andere kant zou hij door God gedegradeerd worden tot een dier.

Maar het is verbazingwekkend, dat het een tijdelijk oordeel blijft, want de stam met zijn wortels moet in de aarde blijven. Als de wortelstam van een boom in de grond blijft, is er hoop (Job 14:7-9). Zo groot is de genade van God, dat er zelfs in dit oordeel nog een sprankje hoop is. Het ijzer en koper van deze banden van de onderstam spreken van de stevigheid (ijzer) en goddelijke rechtvaardigheid (koper) van het oordeel. Het zijn middelen in de hand van God om het koninkrijk te behouden zodat het aan Nebukadnezar kon worden teruggegeven; maar het zijn ook middelen van God om Nebukadnezar zelf te behouden gedurende deze zeven jaar.

Nebukadnezar werd vernederd, hij werd als een dier. Het is typisch voor een dier om naar beneden te kijken. Alleen de mens is in staat om zonder moeite naar boven te kijken. We vinden een beschrijving van wat dier betekent in Psalm 49 vers 21: geen verstand hebbend, dat gold voor Nebukadnezar! En dit is dus typerend voor de tijd van de volken, ze zijn als dieren, ze hebben geen inzicht in de dingen van God (vgl. ook Ps. 73:21+22). Ze richten zich alleen op de aarde en begrijpen niets van God. Ze lijken op een dier dat geen verstand heeft. Een schrijnend beeld van de tijd van de volken van begin tot eind. En als wij als gelovigen ons afkeren van het begrijpen van de gedachten van God, dan plaatsen we onszelf op het niveau van een dier.

God was van plan om deze boom weer te laten uitlopen. Zeven is het getal van de volmaaktheid van Goddelijk handelen, en hier oefende God een volmaakte tijd van tucht uit, een tijdelijk oordeel over Nebukadnezar, dat ertoe leidde dat hij tot een zekere kennis van God kwam. Zeven tijden staan voor zeven jaren, maar ze hebben absoluut niets te maken met de zeven jaren van de verdrukkingsperiode. Ze spreken over de volheid van de tijden van de volken; die tijd zal gekenmerkt worden door wat we hier zien: Hoogmoed, vergeten dat God de macht geeft, God gewoon uitschakelen en jezelf nog hoger maken dan je al denkt te zijn. Dus deze zeven tijden zijn een beschrijving van de volheid van de tijden van de volken zoals ze van het begin tot het einde zullen zijn.

Daniël 4 vers 27:
“Daarom, o koning, laat mijn raad u welgevallig zijn: breek met uw zonden door gerechtigheid te betrachten en met uw ongerechtigheden door genade te bewijzen aan de ellendigen. Misschien zal er dan verlenging van uw voorspoed zijn.”

In dit vers hebben we de laatste vermelding van Daniël in dit hoofdstuk. Hij had de uitleg van de droom gegeven en nu komt zijn laatste woord aan de koning met deze vermaning. Daarin verricht hij in alle bescheidenheid een evangelisatiedienst, zeker met innerlijke beven, maar hij spreekt niettemin duidelijke taal. Zouden wij ook de moed hebben om in onze directe omgeving een duidelijke boodschap te verkondigen? Het is een tijdloze boodschap die Daniël brengt: als we ooit willen slagen, dan moeten we breken met onze zonden. De zonden die Nebukadnezar moest opgeven waren niet alleen zijn hoogmoed in het algemeen, maar ook zijn buitensporige wreedheid en de verwaandheid over zijn eigen macht, die in Habakuk 1 vers 6-11 wordt beschreven. God oordeelt en toetst heersers in de uitoefening van de macht die Hij hun heeft toevertrouwd aan hun rechtvaardigheid en barmhartigheid jegens de ellendigen.

Zij die hun overtredingen belijden en verzaken, zullen barmhartigheid ontvangen (Spr 28:13). Hoeveel geduld heeft God met Zijn aardse volk gehad, hoeveel profeten heeft Hij gezonden (Jer. 7:25). En als we denken aan de geschiedenis van de gemeente van God op aarde zoals die in de brieven wordt gepresenteerd, dan hebben we maar twee brieven waarin God niets te verwijten had. In alle andere brieven roept Hij op tot bekering (bijv. Openb. 2:21). We willen hiervan ook voor onszelf leren om geduldig te zijn en af te wachten of het voorstellen van de waarheid en de oproep tot bekering vruchten afwerpt; dat we niet te snel handelen, maar afwachten of God geen werk van bekering en berouw kan bewerken. Hier deed God dit een jaar lang, maar het droeg geen vrucht bij Nebukadnezar.

Deze hele scène doet sterk denken aan Felix en Paulus in Handelingen 24 vers 25. Het geschikte moment kwam niet meer voor Felix, maar hij had in ieder geval een reactie getoond op de toespraak van Paulus en was vervuld van angst. Dat vinden we hier niet bij Nebukadnezar. Hij laat Daniël uitpraten, maar er is geen zichtbare reactie in zijn ziel.

Vraag: Als God in deze droom het oordeel over Nebukadnezar al had voorspeld, had hij dan nog de kans om zich te bekeren? Bij het beantwoorden van deze vraag moeten we onderscheid maken tussen de regeringswegen van God en Zijn raadsbesluiten. We kunnen dit vergelijken met de boodschap van Jona aan Ninevé. Zijn aankondiging van oordeel aan deze stad was, dat Ninevé binnen 40 dagen zou worden omgekeerd (Jona 3:4). Zelfs deze aankondiging was niet onomkeerbaar; in Gods regerende handelen geeft Hij nog steeds de mogelijkheid tot bekering. Nebukadnezar zou ook de mogelijkheid hebben gehad om zich in zijn hart te bekeren.

 

Achim Zöfelt; © www.bibelstudium.de

Online in het Duits sinds 13.06.2014.

Geplaatst in: Christendom
© Frisse Wateren, FW