De Alpha-cursus en het Woord van God (2)

Een eerlijke, liefdevolle toetsing van de Alpha-cursus aan de Schriften

Hoofdstuk twee

Alpha: WAT HET IS

De fundamenten van de Alpha-cursus werden oorspronkelijk in 1979 gelegd door het werk van Charles Marnham. Gedurende de tijd dat hij verbonden was aan een bekende Anglicaanse kerk in west Londen (Holy Trinity Brompton), wilde hij een cursus ontwerpen om de basiswaarheden van het christelijk geloof te bezien op een wijze die een hulp zou zijn voor nieuwe christenen.
Na de eerste aanzet van Marnham ontwikkelde Alpha zich langzamerhand. Eén van de sleutelfiguren hierbij en de belangrijkste architect van de Alpha-cursus zoals die nu is, is Nicky Gumbel. Het was met name door de visie en het werk van Gumbel dat Alpha uitgroeide tot de omvang die het nu heeft.

Wat is de Alpha-cursus?

Alpha is werkelijk rechttoe rechtaan in zijn opzet en ontwerp. Het is een serie van 15 besprekingen over een periode van tien weken. De besprekingen gaan over vaste onderwerpen en kunnen gehouden worden door een spreker of door speciale video’s of tapes. Naar verluidt gebruikt tweederde van de deelnemende gemeenten de video’s om de Alpha-cursus te presenteren. Deze video’s zijn gebaseerd op een boek, getiteld “Questions of Life”. Dat is het basis tekstboek voor de cursus en geeft de structuur en de inhoud van Alpha aan.

Iedere bespreking vindt plaats op een doordeweekse avond en wordt voorafgegaan door een maaltijd, verzorgd door gemeenteleden, voor de mensen die uitgenodigd zijn. De maaltijd wordt meestal gevolgd door enkele mededelingen en misschien een korte tijd van aanbidding. De hoofdbespreking duurt zo’n 45 minuten, waarna er koffie wordt geserveerd. Dan gaan de mensen in groepjes van een man of 12 de onderwerpen die aan de orde zijn gekomen, bespreken en kunnen er vragen worden gesteld. Deze groepjes worden door gemeenteleden geleid, hoewel niet-christenen als helpers mee kunnen doen. Er wordt heel veel waarde gehecht aan interactie, en de hele sfeer is zodanig dat de mensen makkelijk vragen kunnen stellen, ongeacht waarover, zonder verlegenheid. Er zijn handleidingen voor de groepsleiders en cursusboeken voor de deelnemers.

De structuur en inhoud van Alpha

De volgorde waarin sommige van de lessen behandeld worden, kan variëren. Het “weekendje weg” kan bijvoorbeeld op een verschillend tijdstip plaatsvinden. Niettemin geeft de hierna genoemde volgorde de typische wijze aan waarop de cursus zich ontwikkelt.

a) Les 1-3: Het evangelisatie-element

In de eerste drie weken wordt het evangelisatie-onderdeel van de cursus behandeld. We geven hier slechts een korte samenvatting, omdat we er in hoofdstuk vijf in detail op terug komen.

Als Alpha werkt zoals het bedoeld is, is er de eerste week een etentje, waarin gesproken wordt over het onderwerp: “Het Christendom: saai, onwaar en niet relevant”. Het geeft de toon aan voor wat er verder volgt. Voor het grootste deel is het een beschrijving van de slechte dingen in de moderne wereld en de zoektocht van de moderne mens naar de zin van het leven. Aan het eind nodigt de leider de mensen uit voor de volgende cursus.

Les één heeft ook nog een andere functie, want het is niet alleen het begin. maar ook het eindpunt van de cursus. Voor mensen die de cursus afronden, wordt het gezien als een gelegenheid om “iets te vieren”. Het idee is echter dat ze vrienden of familieleden meenemen, die zich dan opgeven voor de volgende Alpha-cursus. Op die manier, door het introduceren van vrienden, gaat Alpha continu door en kan dus op een permanente basis gehouden worden, wat veel gemeenten dan ook doen. In feite volgen de mensen les één dus twee keer – één keer aan het begin van de cursus, als ze als gast komen, en opnieuw aan het einde van de cursus om “iets te vieren” en om op hun beurt gasten mee te brengen.

Na deze inleidende les gaat les twee over het onderwerp: “Wie is Jezus?” en behandelt de feitelijke bewijzen voor Zijn leven en voor Zijn beweringen dat Hij God is. Zoals bij de meeste onderwerpen is het studiemateriaal goed onderbouwd met bijbelcitaten. Het punt van de historische en letterlijke opstanding van de Heer wordt sterk benadrukt en er worden ook bewijzen aangevoerd uit verschillende bronnen om de betrouwbaarheid van het bijbels getuigenis te bevestigen.

De eigenlijke evangeliserende “aanval” komt in de volgende les, die als titel heeft: “Waarom is Jezus gestorven?” Dit is de belangrijkste evangelisatie-les en daarom willen we een behandeling hiervan uitstellen tot hoofdstuk vijf.

b) Les 4-7: Herderlijke leiding

Van hieraf gaat alles er in de cursus vanuit, dat de cursist vragen heeft van min of meer praktische aard, die beantwoord moeten worden. Hierbij wordt verondersteld dat de persoon een Christen is en de vragen worden zonder enig verder hanteren van evangelisatie-argumenten beantwoord.

In week vier wordt het onderwerp van geloofszekerheid onder drie koppen behandeld:

1. Het Woord van God – de belofte dat als wij “de deur voor de Here openen”, Hij zal binnenkomen en met ons zal zijn.
2. Het werk van Jezus – het feit van Christus’ dood aan het kruis verzekert ons, dat God ons vergeven heeft.
3. Het getuigenis van de Geest – de verandering van karakter die plaatsvindt in het leven van iemand die bekeerd is, samen met de uiterlijke overtuiging dat hij nu een kind van God is.

Week vijf behandelt het onderwerp: “Waarom moeten we de bijbel lezen?” Hier worden onderwerpen als de inspiratie van de Schriften besproken en verdedigd. Er wordt van de bijbel gezegd dat deze het “uiteindelijke gezag is voor wat we geloven en hoe we handelen …”, hoewel Alpha ook zegt dat God rechtstreeks tot de mensen spreekt door Zijn Geest: door profetie, dromen, visioenen en door andere mensen.

Dit is een aanwijzing van de openlijke charismatische inhoud van Alpha, die steeds uitgesprokener wordt, naarmate de cursus vordert. De rol van de bijbel in het aangeven van regels en grenzen voor ons, wordt benadrukt en ook zijn functie om ons in een diepere gemeenschap met de Heer te brengen. Er wordt wat praktische hulp gegeven voor bijbelstudie en tevens worden de voordelen daarvan genoemd.

Week zes gaat in op het onderwerp: “Waarom en hoe moeten wij bidden?” De rol van de Drie-eenheid in het gebed wordt genoemd en enkele tegenwerpingen tegen gebed worden besproken. Er wordt hierbij opnieuw praktische hulp aangeboden en er worden enkele dingen genoemd die we van het Onze Vader kunnen leren.

Hierna wordt de aandacht gevestigd op: “Hoe God ons leidt”, waar we opnieuw sterke charismatische boventonen horen met verwijzing naar dromen en profetie.

c) Les 8-11: Het Alpha “weekendje weg”.

Hier wordt een heel wezenlijk punt bereikt, nu de cursisten uitgenodigd worden om een weekendje weg te gaan. Dit is een zeer vitaal onderdeel van de cursus en we gaan dat meer gedetailleerd bestuderen in hoofdstuk acht.

In feite is het de bedoeling een antwoord te geven op de vraag: “Wat doet de Heilige Geest?” Dit wordt gedaan in drie lessen:

1. Wie is de Heilige Geest? – een theologische studie van het werk van de Geest van het Oude Testament tot Pinksteren.
2. Wat doet de Heilige Geest? – het werk van de Geest om de gelovige bewust te maken van zijn inlijving in Gods familie en hem te vormen naar de “familie gelijkenis” van Christus, en tevens het punt van de geestelijke gaven.
3. Hoe kan ik vervuld worden met de Geest? – dit beschrijft de ervaringen die te maken hebben met vervuld worden met de Geest en de zegeningen die daarmee samengaan.

Het onderwijs omtrent de Heilige Geest is typerend voor wat we vandaag in vele pinkster- en charismatische gemeenten vinden. Dit is een van de duidelijkste plaatsen waar de charismatische aard van de cursus openlijk benadrukt wordt.

Het “weekendje weg” eindigt vaak met een onderwerp dat genoemd wordt: “Hoe kan ik het beste maken van de rest van mijn leven?”, hoewel bij andere gelegenheden dit onderwerp voor later in de cursus bewaard wordt. Hier wordt praktische hulp gegeven over heiligheid en specifiek over de noodzaak voor godsvrucht in de verhouding tot leden van het andere geslacht.

d) Les 12-15: meer pastorale en praktische leiding

Les 12 kijkt naar de vraag: “Hoe kan ik het boze weerstaan?” Het bevestigt het geloof in de persoon van de duivel en geeft aanwijzingen hoe we hem kunnen bestrijden.

Les 13 bespreekt het thema: “Waarom en hoe moeten we het anderen vertellen?” Dit onderwerp bevat een charismatisch element wat betreft het begrip “kracht” voor genezing en bovennatuurlijke manifestaties.

Les 14 vraagt: “Geneest God vandaag?” In de inleiding op deze les vertelt Nicky Gumbel hoe hij meer begreep van deze vraag na een bezoek van wijlen John Wimber, de stichter van de Vineyard Beweging, een charismatische groep uit de Verenigde Staten. Een “bovennatuurlijk” inzicht werd gedeeld, dat een vrouw in het vertrek onvruchtbaar was. Na gebed kon de vrouw zanger worden. Gumbel zegt dan:

“Ik besloot de bijbel opnieuw te lezen, om te proberen te begrijpen wat er over genezing gezegd wordt. Hoe meer ik keek, hoe meer ik overtuigd raakte, dat we mogen verwachten dat God ook vandaag op wonderbaarlijke wijze geneest”.

Hij besluit de les met een bepaalde anekdote, die ertoe leidde, dat sommigen hun geloof in Christus beleden omdat “ze wisten dat ze Gods kracht tot genezing gezien hadden”.

De laatste formele avond in de cursus eindigt met de vraag. “En de kerk dan?”, met een verdediging van de noodzaak naar de kerk te gaan. Zoals we in hoofdstuk negen zullen zien , is de opvatting van “de kerk” zeer ruim.

Alpha aanpassen

Er zijn verschillende aanpassingen van de Alpha-cursus, bedoeld voor verschillende groepen. Er is bijvoorbeeld Jeugd Alpha voor jonge mensen. In februari 1997 waren er naar schatting 270 kerken die deze voor jonge mensen aangepaste Alpha gebruikten.

Alpha-cursussen zijn op scholen en in gevangenissen gebruikt, en ook op lunchtijd-bijeenkomsten op het werk. Ook werd het uitgezonden op de Christelijke radio in Londen. Uiteraard gebruiken geen twee gemeenten het materiaal op precies dezelfde manier. Er is ruimte voor nieuwe ideeën en voor variaties. Het onderwerp van de doop door onderdompeling kan bijvoorbeeld toegevoegd worden in Baptisten-kringen, hoewel het onderwerp niet in de cursus gevonden wordt en de kerken niet aangemoedigd worden om leerstellige verschillen te onderwijzen. Zo is het ook niet voor alle kerken uitvoerbaar om een “weekendje weg” te hebben. Dat is vanzelfsprekend het geval bij de cursussen in de gevangenis! Maar dit geldt ook in andere gemeenten, die niet over de middelen beschikken om een “weekendje weg” te gaan. In plaats daarvan zijn er aangepaste programma’s, zodat er een speciale dag – misschien een zaterdag – in de kerk gehouden kan worden, met als onderwerp de Heilige Geest. Ook kan het weekend-materiaal ingekort worden tot kortere versies, die op één morgen in de kerk gehouden kunnen worden.

De cursus is flexibel maar niet al te zeer. In Engeland heeft men gewaarschuwd voor imitaties van Alpha, die bepaalde elementen weglaten, en daarom heeft men noodgedwongen copyrights op de cursus gezet. Kleine veranderingen mogen aangebracht worden, maar deze mogen niet het wezenlijke karakter van de cursus aantasten. De essentie van de Alpha-cursus vinden we in “Questions of Life”, en om de inhoud van de cursus volledig te begrijpen, zullen we daarnaar moeten kijken. Het is duidelijk dat het onderwijs over de Heilige Geest op het “weekendje weg” beschouwd wordt als integraal. Iedere gemeente die besloten heeft Alpha te gebruiken, maar het charismatische gedeelte weg wil laten, moet de cursus nogal drastisch in snoeien, met inbegrip van dat weekend. Waarschijnlijk brengen zulke wijzigingen problemen met zich mee wat betreft de copyrights.

Zoals we in deze korte beschrijving gezien hebben, is er niet zoveel mis wat betreft de behandeling van sommige onderwerpen. De cursus ziet er aantrekkelijk uit en er worden allerlei bronnen geciteerd.

Er zijn talrijke illustraties en tekstverwijzingen. De cursus maakt heel duidelijk dat ze charismatisch is en verhult dat niet. We komen verderop terug op het evangelisatie-materiaal en het “weekendje weg”, maar we willen nu eerst het wezen van het evangelie zoals de bijbel dat geeft, bestuderen.

Chris Hand

Geplaatst in: Christendom, Gemeente
© Frisse Wateren, FW